Recensie | Your Name (Sandro Algra)

Hij is dan eindelijk hier: Makoto Shinkai’s ranzendpopulaire animefilm Your Name. Nederland heeft ruim een jaar moeten wachten op deze hype. Met een internationale opbrengst van meer dan 350 miljoen dollar is het Spirited Away voorbij gestreefd als Japans meest succesvolle film allertijden. Shinkai staat onder het grote publiek zelfs al bekend als ‘de nieuwe Hayao Miyazaki’. Zijn nieuwste film baseerde hij op zijn eigen gelijknamige roman, die enkel een maand voor de Japanse première van de film uit werd gebracht. Inmiddels wordt er ook alweer gesproken over een live-action remake.

Titel: Your Name (origineel: Kimi no na wa)
Regisseur: Makoto Shinkai
Scenario: Makoto Shinkai
Cast: Ryûnosuke Kamiki, Mone Kamishiraishi, Ryô Narita, Aoi Yûki, Nobunaga Shimazaki
Speelduur: 106 minuten
Genre: Animatie, drama, fantasie, romantiek
Release: 2 november 2017

In het verkeerde lichaam

Oh wat wenst Mitsuha (Mone Kamishiraishi) dat ze haar haar dorp een dag zou kunnen ontvluchten. Wat valt er nou te doen als er geen eens een café in de buurt te zien is? Als onpopulair meisje van de klas stelt haar sociale leven ook weinig voor. Het liefst zou ze in een ander leven terug op aarde keren als een knappe jongen in Tokio. Alsof haar wens in vervulling is gekomen wordt ze op een dag wakker in het lichaam van Taki (Ryûnosuke Kamiki)… en ook wederzijds. Beide tieners hebben geen idee van wat hen overkomt. Het lijkt net een soort van levensechte droom. Maar naarmate ze geregeld in het lichaam van de ander kruipen (soms drie keer per week!) groeit het besef dat hun geesten op de een of andere manier aan elkaar verbonden zijn.

Wellicht ken je wel meer verhalen waarin twee personages hun lichamen ruilen. Ikzelf moest bij deze film al gauw denken aan Ranma ½. Het is een animeserie die ik veel keek als kind, waarin de hoofdpersoon er toe in staat is om het gedaante van een overleden meisje aan te nemen. Met dat in gedachten was het voor mij ook geen verassing dat Shinkai die show als een van zijn vele inspiratiebronnen zou hebben gebruikt. Het ruilen van geslacht is een onderwerp dat in Japan eigenlijk al teruggaat naar oude volksverhalen. Zoals veel anime fans het misschien wel gewend zullen zijn weet Shinkai dit thema ook regelmatig voor een humoristisch (en soms lichtelijk pervers) effect te gebruiken. Een hilarische grap die steeds terug blijft komen is wanneer Mitsuha’s zusje haar oudere zus telkens betrapt met een onverklaarbare fixatie op haar eigen borsten.

Een moderne tienerepos

Om Makoto Shinkai de nieuwe Miyazaki te noemen is eigenlijk een beetje te kort door de bocht. De twee regisseurs lijken nu wel qua succes en ambitie op hetzelfde niveau te zitten. Maar ik denk dat die vergelijking eerder wordt gemaakt omdat er voor mainstream anime fans niet bijzonder veel grote namen zijn om Shinkai mee te vergelijken. Het grote verschil in hun werk is dat Miyazaki meer traditionele (fantasie)verhalen vertelt. Voor zover ik weet heeft hij nooit echt een film gemaakt over hedendaags Japan. Zelfs zijn moderne en realistischere verhalen gaan nog steeds over vrij tijdloze levenslessen. Your Name begint daartegen meer als een typische tienerfilm, maar dan met een fantasie element. In Japanse films is het niet ongewoon om deze twee genres te mengen, en animatiefilms lenen zich perfect voor die combinatie. Wat dit werk echter onderscheidt van de doorsnee tienerdrama is de enorme schaal waarop het verhaal wordt verteld. Door middel van een aantal verrassende plotwendingen verandert de film langzamerhand meer in een soort spiritueel mysterieverhaal.

Qua structuur is Your Name zeker niet perfect. Zo loopt het tempo niet altijd even lekker. Pas na een half uur komt het plot echt op gang, wanneer de hoofdpersonages zich realiseren wat er daadwerkelijk met hen aan de hand is. Daarnaast wordt het plot net teveel gecommuniceerd via voice-overs. Dit is een probleem dat ik wel met meerdere anime heb. Maar ik denk dat vooral deze film makkelijk zonder voice-overs had kunnen werken. Het plot zou ook dan prima te volgen zijn geweest. In de handen van een minder getalenteerde filmmaker had de film makkelijk een rommeltje kunnen worden. Maar het weet zijn tekortkomingen grotendeels te compenseren met, nogmaals, het ambitieuze verhaal. Dit valt vooral terug te zien in de animatie. We zien veel terugkerende motieven in minimalistische shots. En daar tegenover zien we meer spectaculaire shots als een gigantische komeet die richting aarde vliegt. Met die beelden in mijn hoofd kan ik me eerlijk gezegd niet voorstellen hoe een live-action remake van toegevoegde waarde zou zijn. Geen live-action film kan op tegen de kleurgebruik en compositie van dit werk.

In mijn recensie van The Red Turtle schreef ik hier ook al over, maar ik kan niet blijven benadrukken hoe ontzettend blij ik ben dat de Japanse filmindustrie traditionele animatie nog steeds massaal omarmt. De ‘tekenfilm’ lijkt Hollywood op dit moment volledig te hebben verwaarloosd in ruil voor live-action en 3D-animatiefilms. Als voormalige medewerker van de videogame industrie is Shinkai echter ook niet vies van een beetje CGI. Handgetekende en digitale animatie voegt hij zo feilloos samen dat je het verschil tussen de twee technieken amper ziet. De dynamische omgevingen voelen hiermee groots en levendig aan, en dat terwijl de film nog een relatief laag budget heeft. Dus wellicht dat de Disney studio’s hier nog wat van kunnen leren, mochten ze ooit weer een traditionele animatiefilm willen maken. Het succes van deze film heeft immers bewezen dat er nog altijd een publiek voor is.

De nieuwe Makoto Shinkai?

Het is bijzonder dat de internationale records van de Japanse filmindustrie nu gebroken worden door een film die op het eerste gezicht meer weg heeft van een romantische komedie dan een blockbuster. Your Name is een film die de conventies van het tienerfilm genre overstijgt met schitterende animatie, een strakke spanningsboog en bovenal sterk geschreven scenes. Het is misschien niet een film die je op moet zetten tijdens een ‘bros before hoes’ avondje met een kratje bier erbij (tenzij jouw bros na een paar biertjes al in een gevoelige bui belanden). Dit is wel een ideale film om te kijken als je indruk wilt maken op een date.

De afwezigheid van een regisseur als Miyazaki heeft denk ik een vacuüm gecreëerd in de internationale markt voor animefilms. Met een alsmaar groeiende anime fanbase is het enkel afwachten tot er meer succesvolle filmmakers als Shinkai zullen verschijnen. Your Name heeft de potentie om de markt open te gooien voor meer theatrale vertoningen in het westen. De vraag is nu vooral wie zich ‘de nieuwe Makoto Shinkai’ mag noemen.

Sandro Algra