Recensie | Viva La Libertà (Sandro Algra)

Het is niet ongebruikelijk dat een succesvolle roman wordt verfilmd. We kennen allemaal het verhaal: boek wordt bestseller, studio koopt de rechten, film wijkt af van het boek en de schrijver evenals zijn fans zijn ontevreden. Wat minder vaak voorkomt is dat de schrijver en regisseur een en dezelfde zijn. Na een lange carrière als theater- en filmregisseur debuteerde Roberto Andò in 2012 als romanschrijver met Il Trono Vuoto. Ook in dit domein boekte Andò veel succes. Het boek won twee prijzen en vormde het jaar daarop de basis voor de film Viva La Libertà, geregisseerd door niemand minder dan Roberto zelf. Lees hieronder de recensie van Viva La Libertà door Sandro Algra.

Titel: Viva La Libertà
Regisseur: Roberto Andò
Scenario: Roberto Andò, Angelo Pasquini
Cast: Toni Servillo, Valerio Mastandrea, Valeria Bruni Tedeschi, Michela Cescon, Gianrico Tedeschi, Eric Nguyen
Speelduur: 94 minuten
Genre: Komedie, Drama

De verloren tweelingbroer

Het zit niet mee voor de linkse oppositieleider Enrico Oliveri (Toni Servillo). De Italiaanse parlementsverkiezingen staan voor de deur, en als hij de peilingen moet geloven is een nederlaag gegarandeerd. Volledig inspiratieloos en zwaar overspannen ziet Enrico, om verdere vernedering te voorkomen, maar één mogelijke uitweg: ‘Ik knijp er tussenuit! Laat mijn partijleden de boel maar eens oplossen.’

Het hele land is in rep en roer wanneer Oliveri plotseling verdwijnt. Zijn rechterhand Andrea Bottini (Valerio Mastandrea) verzint snel een smoes, de partij kan zich immers geen groot schandaal veroorloven. Als laatste middel om Enrico te vinden bezoekt Andrea diens vervreemd geraakte tweelingbroer Giovanni (ook Toni Servillo). Ondanks zijn fysieke gelijkenis lijkt Giovanni van een volledig andere wereld te komen dan zijn broer. Hij is een armoedige filosoof met een bipolaire stoornis, maar tegelijk ook een ware optimist met een aanstekelijke lach. Ook verrast hij Andrea met zijn perfecte imitatie van de partijleider. Het is een riskante zet, maar Andrea besluit hier gebruik van te maken door Giovanni deze rol tijdelijk te laten spelen. Dit plan dreigt uit de hand te lopen wanneer Giovanni naar niemand luistert en de mensen om hem heen in de war brengt met zijn onvoorspelbaar gedrag. De bevolking is echter diep onder de indruk van de nieuwe Oliveri: nog nooit sprak deze man zulke heldere woorden, en nog nooit gaf hij zijn medemens zoveel hoop!

Ondertussen zit de echte Enrico Oliveri ondergedoken in het huis van zijn voormalige verloofde Danielle (Valeria Bruni Tedeschi) in Parijs. Via haar man (Eric Nguyen), die in de filmindustrie werkt, herontdekt hij zijn passie voor film. Door met de mensen in Parijs om te gaan komt hij ook dichter bij de burgers te staan dan ooit te voren. Enrico vindt zijn innerlijke rust en langzamerhand groeien beide broers meer naar elkaar toe.

Maar wat is het punt nou?

Terwijl ervaren politici ten einde raad zijn slaagt een volledig instabiele chaoot, die de ballen verstand heeft van politiek, er dus wel in om de harten van de mensen te veroveren. Is dit nou satirisch commentaar op de slecht georganiseerde linkse partijen, die het contact met hun achterban volledig zijn kwijtgeraakt? Of betekent het eerder dat burgers helemaal niet geïnteresseerd zijn in een inhoudelijke boodschap, en liever op hun onderbuik gevoel afgaan?

Veel Italiaanse filmmakers maken geen geheim van hun (vaak linkse) politieke voorkeuren. Het is duidelijk dat Roberto Andò met deze apolitieke boodschap zijn ongenoegen uit over de heersende beleidsmakers van zijn moederland. Tegelijkertijd kiest hij er toch voor om het verhaal te vertellen vanuit het perspectief van de linkse oppositie, in een land waarin het politieke klimaat de laatste jaren veel door rechts populisme is gedomineerd. De boodschap die hij met zijn film probeert over te brengen is echter even ambigu als die van de politici die hij voor schut zet. Moet je nou stemmen op een ervaren politicus die zijn boodschap niet helder kan overbrengen aan zijn achterban? Of kun je beter kiezen voor een onbekwame alternatieveling die iedereen kan opvrolijken met inspirerende woorden? Op een gegeven moment lijkt de film voor dat laatste te kiezen. Maar als er iets is wat burgers zo onderhand van de politiek hebben geleerd is het wel dat mooie ´Yes we can!´-praatjes geen maatschappelijke problemen oplossen.

Geen politieke film

Viva La Libertà is niet de eerste film die speelt met het idee van een wereldvreemde antipoliticus, die in het centrum van de belangstelling wordt geplaatst. Het is zeker niet de eerste film die gebruik maakt van het oeroude concept van een dubbelganger, en al helemaal niet een van de films waarin dit concept het best is uitgewerkt. Wat het vooral mist is een krachtig antwoord op de vraag die het aan de kijker lijkt te stellen. Waarschijnlijk was dit dan ook meer als een open vraag bedoeld, maar het is ook niet eentje die je lang aan het denken zal zetten. Wat overblijft is een luchtige tragikomedie met aangename personages en een aantal grappige scenes. Roberto Andò merkte op dat hij deze film nooit had gemaakt zonder Toni Servillo, en dat is maar goed ook. Als het niet aan Servillo’s sterke dubbeloptreden had gelegen zou de film je niet anderhalf uur kunnen vermaken. Op zich is dat een hele effectieve manier om je film beter te maken: als je een goede acteur hebt, gebruik hem twee keer.

★★★☆☆

Sandro Algra