Recensie | Oceans, Our Blue Planet (Sandro Algra)

De natuurdocumentaire is een filmgenre dat met de tijd alleen maar populairder lijkt te worden. De films die de BBC op jaarbasis uitbrengt weten voortdurend de lat te verhogen wat betreft innovatie in filmtechniek. Oceans, Our Blue Planet is een collaboratie tussen BBC Earth en Alucia Productions. ‘Hebben we vorig jaar niet al een complete serie gezien over de oceaan, namelijk Blue Planet II?’ Je zou deze 45 minuut durende film inderdaad kunnen zien als een verloren aflevering van die tv-serie. Maar afgezien van dat het altijd speciaal is om de prachtige opnames van de BBC cameraploegen op een groot scherm te zien wordt deze film ook in een speciale zaal vertoond. Deze zomer is de film te zien in het Omniversum in Den Haag. Niet alleen is dit een van de grootste schermen waar je ooit een film op zult zien; de koepelvorm geeft je een compleet panoramabeeld! En wat voor film zou zich nou beter lenen voor deze zaal dan een documentaire over de oceaan?

Titel: Oceans, Our Blue Planet
Regisseur: Mark Brownlow, Rachel Butler
Verteller: Kate Winslet (Engels), Ruby van Tongeren (Nederlands)
Speelduur: 45 minuten
Genre: Documentaire
Release: 3 juli 2018

Slimme vissen

Oceanen bedekken 70% van de aardoppervlakte. Voortdurend worden wij eraan herinneren hoeveel er nog valt te leren van de diepzee. Het leven onderwater is namelijk veel intelligenter dan wij ons kunnen voorstellen. Een vis lijkt niet het meest spraakzame dier; maar als je naar een koraalrif gaat met een zeer gevoelige microfoon hoor je dat elk soort zijn eigen geluiden maakt. Dan heb je een octopus die in het openbaar een makkelijke prooi lijkt voor een kathaai. Maar in plaats van te vluchten voor dit roofdier heeft hij een nieuwe bescherming gevonden: hij bedekt zijn lichaam met schelpen… De haai kan maar geen zwakke plek vinden en geeft de jacht na een tijdje op. De lipvis heeft op zijn beurt weer een manier ontwikkeld om schelpen te kraken: door ze kapot te slaan tegen het koraal.

Aangezien het merendeel van de oceaan niet in kaart is gebracht kun je altijd de ontdekking van nieuwe soorten verwachten. Het meest opmerkelijke gedrag vind je echter vaak weer in de diersoorten die we al jaren dachten te kennen. Op de bodem van de oceaan zien we complete kolonies van de Yeti krab. Als een groep voetbal supporters zwaaien ze met hun witte harige scharen boven hun hoofd. We weten nu dat ze dit doen om microben in het water te verzamelen. Het is de eerste keer dat dit gedrag op camera is vastgelegd. Dit soort ontdekkingen zijn mogelijk omdat de teams van BBC Earth nauw samenwerken met wetenschappers. Biologen besteden uren aan het montageproces om het beeldmateriaal te kunnen interpreteren. Hun onderzoek bepaalt daarom voor een groot deel het verhaal van de film.

Een thema dat steeds prominenter is geworden in documentaires is natuurconversatie. Vóórdat de film begon werd er veel gesproken over de hoeveelheid plastic afval in de oceaan. Online is er ook een foto te zien van een zeepaardje met een wattenstaaf. Als je de indrukwekkende beelden van dit soort films bekijkt is het makkelijk om te vergeten hoe fragiel onze ecosystemen zijn. In één scene zien we een groep dolfijnen verzamelen om massaal te jagen op een enorme school kleine visjes. Vervolgens voegen tonijnen en tenslotte ook roggen zich toe aan dit festijn; er is eten voor iedereen! De verteller maakt vervolgens duidelijk dat deze taferelen steeds zeldzamer worden, omdat er wegens overbevissing steeds minder prooien rondzwemmen. Uiteindelijk moet een natuurdocumentaire meer zijn dan ontsnappingsfantasie, je hoort er ook van te leren. En hopelijk motiveren deze films het publiek om bewuster om te gaan met de omgeving.

BBC kwaliteit

In het Omniversum draait de Nederlandse versie van Oceans, Our Blue Planet, ingesproken door Ruby van Tongeren. Normaal gesproken zou ik zelf de voorkeur geven aan de Engelse versie. Maar in dit geval is Kate Winslet ingehuurd als vertelstem, en ik ben meestal niet zo’n fan van voice overs van Hollywood acteurs. Dat de film in het Nederlands draait maakt het toegankelijk voor de hele familie. Het was ook mooi om te zien hoeveel mensen hun kinderen mee hadden genomen naar de film première.

Ook Oceans, Our Blue Planet is weer een innoverende natuurdocumentaire. Dit zie je vooral terug in de toepassing van nieuwe camera’s waarmee je boven- en onderwater helder kunt zien; en deze techniek werkt vooral goed in de allerlaatste scène met de walrussen op de noordpool. De film is zeker niet de meest baanbrekende documentaire. Het is gewoon de hoge kwaliteit die je van BBC moet verwachten.

★★★★☆

Sandro Algra