Boekrecensie | Rubberhead Vol. 1 (Ray Doetjes)

Ik wil er geen gewoonte van maken om boeken met betrekking tot film te recenseren (zie mijn recensie van True Indie). Alleen door persoonlijke omstandigheden heb ik nu noodgedwongen tijd om te lezen. En wat lees je als filmliefhebber? Juist… boeken over film.

Titel: Rubberhead Vol. 1
Schrijver: Steve Johnson
Genre: Film, biografie
Uitgever: St. Martin’s Press
Release: Vanaf 2 oktober 2018 te koop

De jaren 70, 80 en 90 werden gedomineerd door zogenaamde SFX (special effects) make-up. Namen als Rick Baker, Stan Winston, Rob Bottin en de auteur van dit boek, Steve Johnson, waren de ‘Rock Stars’ van deze niche in de filmindustrie. Screenplays werden voor het eerst geschreven met SFX make-up in gedachten—des te meer monsters en kleurrijke moordscenes des te beter.

Voor het eerst keek het grote publiek niet alleen meer naar films als The Exorcist, American Werewolf in London, Ghostsbusters, Nightmare on Elmstreet en The Abyss voor het verhaal maar voor de Special FX.

Als tiener in de 80’s was ik geobsedeerd door SFX films, ik trok met name de video’s bij de videotheek van de plank waarvan ik wist dat ze vol zaten met Special FX. Mij maakte het niet uit of het nu ruimteschepen, monster, aliens of explosies waren; alles dat niet standaard was ging er bij mij in als zoete koek. Vaak vroeg ik mij af hoe het gedaan was. Maar zelfs mijn vader die toch technisch opgeleid was, had meestal geen idee. Voor mij waren deze mensen destijds belangrijker dan de regisseur en schrijver –want zij brachten in mijn optiek de films tot leven met hun magie. En zoals John Carpenter ooit zei: “These Special FX make up guys are the worst divas in the biz!”. En Steve Johnson is één van deze geniale diva’s; hij is tenslotte de man die op 21-jarige leeftijd als zijn eerste freelance opdracht, Slimer van Ghostbusters tot leven heeft gebracht!

In zijn boek Rubberhead Vol. 1, heeft hij dan ook een heel lang hoofdstuk gewijd aan de totstandkoming van Slimer. Het is direct duidelijk dat het leven van een Special FX make-up man, niet over rozen gaat—zeker niet in de filmwereld, die gedomineerd wordt door hielenlikkende, besluiteloze en visieloze executives. Het is dan ook niet gek dat deze FX mensen zich kapot snoven & zopen en er echt een Rock ’n Roll leverstijl op na hielden. Deze Rock’n Roll levensstijl werd dan ook nog gevoed door het feit dat dat deze jonge knullen door zowel regisseurs als fans werden aanbeden.

Maar de uitdagingen die voor hen werden neergelegd zullen ook hebben meegespeeld in het drank- en drugs misbruik. Steve is in dit boek extreem openlijke over zijn drank- en drugs misbruik. In zijn hoofdstuk “Smooth Criminal”, vertelt Steve Johnson dat hij in 1986 naar Michael Jackson z’n huis werd geroepen. Voordat hij naar binnen ging snoof hij per ongeluk een bolletje meth in plaats van cocaïne. Michael kijkt met enige walging naar Steve en reikt hem een zakdoek. Steve ziet in de reflectie van Michael zijn zonnebril, twee enorme stralen bloed uit zijn neus stromen.

In de meeting met Michael en zijn entourage krijgt hij de nagenoeg onmogelijke taak om Michael te laten transformeren in een 60 meter grote robot. En als een extraatje binnen 2 dagen levensechte make-up te maken voor de King of Pop, zodat hij tussen de fans daar een concert van zijn broer kan gaan!

Het interessante van dit boek is dat het geen chronologische memoires is, maar dat het is vormgegeven in een grotesk horrorachtig verhaal waarin Steve tijdens drank- en drugs geïnduceerde vlagen, tijdreist naar de ellendige momenten in zijn leven. Het moge duidelijk zijn dat Steven niet alleen een kunstenaar is met schuimrubber en klei maar ook met woorden. De manier van zijn schrijven doet veel denken aan Stephen King—waar Steve zelf een enorme fan van is.

Er is een hoofdstuk waarin Steven belandt in 2001 op de pijnlijke set van Blade II. We lezen hoe Steve zich in de steek gelaten voelt door Guillermo del Toro, die zich door een ILM VFX Supervisor heeft laten overhalen om de Sentinel Vampier in CG te doen; wat betekent dat Steve en zijn team van 10+ poppenspelers na maanden van werk en het schieten van één take ten behoeve van ‘lighting reference’ hun spullen kunnen pakken.

Wij lezen hoe Steve in zijn eerste eigen opdracht voor Ghostbusters de zoveelste iteratie van Slimer maakt. De stress is zo hoog, dat Steve een hallucinerende hoeveelheid cocaïne had gesnoven om de onmogelijke taak om meer ‘James Belushi’ in Slimer zichtbaar te krijgen. De overdosis en de stress leidt er toe dat Steve de geest van James Belushi ziet. James is zowel kritisch als behulpzaam in dit verhaal. Dit hoofdstuk is een badtrip, die voor de lezer zowel hilarisch als ziekmakend klinkt.

Steve vertelt hoe hij als, Golden Boy van de Special FX, van miljonair terugvalt naar arme kunstenaar, wanneer de business omschakelt van praktische special FX naar Visual FX. Het is geen boek waarin make-up FX tips worden beschreven, zoals John Landis de lezer in het voorwoord al waarschuwt. Het is totaal anders dan de tientallen interviews met Steve Johnson op YouTube en DVD extra’s waarin hij met trots vertelt hoe zaken gedaan worden. Dit boek is ruw, hard, ziekmakend en leest als een bad-trip: hetgeen synoniem is met de industrie waar Steve voor ruim 3 decennia in heeft gewerkt.  Het is ook mooi om te zien dat Steve begint op een manier waarin hij zelfmedelijden heeft, maar gaandeweg zien wij dat hij accepteert dat hij een dinosaurus is geworden in de filmwereld—hetgeen ironisch is aangezien natuurlijk Jurassic Park het tijdperk van de CG echt inluidde. We ervaren hoe iemand met een rockster complex een nederige kunstenaar is geworden die ondanks alles nog steeds passie heeft voor de kunstvorm die hij bijna 40 jaar heeft uitgeoefend.

Bij tijd- en wijlen is het levensverhaal door de tijdsprongen wat lastig te volgen maar de tot in perfectie gesmeden zinnen trekken je mee. Het boek is heel bijzonder vormgegeven en geïllustreerd met honderden mooie foto’s. De tekst staat vaak tussen blokken van foto’s en dat maakt het lezen lastig. Aangezien ik de digitale bundel had gekocht met daarin zowel het e-book (een PDF) als 6 uur audiomateriaal heb ik besloten om mee te lezen met Steve zijn audio-track. Dat maakte het geheel veel beter volgbaar.

Er komen nog 4 volumes uit, maar ik weet niet of ik die ga lezen/luisteren. Aangezien ik denk dat wij nu weten hoe Steve z’n levensstijl was. We hebben zijn akelige levensstijl nu ervaren en ik denk dat het meer van hetzelfde zal worden. Maar voor iedere SFX fan is dit wel een aanrader. Ik stel voor om alleen het audioboek te kopen, tenzij je echt in de foto’s geïnteresseerd ben. Dan raadt ik aan om de ‘audio- en ebook combinatie’ te kopen.

★★★★☆

Raymond Doetjes, Subliminal-Artist Productions