Hebben we meer volwassene Disneyfilms nodig? Je kunt aan de ene kant zeggen dat de studio volwassene verhalen geschikter maakt voor een breed publiek. Of ze halen juist de scherpe randjes eraf waardoor de verhalen hun kracht verliezen. Disney heeft een beetje het imago van een paradijs zonder slang, maar dat beeld klopt ook niet helemaal. Films als Bambi (1942) of Lion King (1994) bevatten een sterk contrast tussen luchtige en uiterst donkere scenes. Door zich aan heftige thema’s te wagen loopt Disney grote risico’s, en juist daarom zijn deze films vaak zo memorabel. De studio moet echter wel zijn imago als producent van familiefilms waarborgen, en dat botst soms met de wensen van zijn eigen filmmakers om meer volwassene verhalen te vertellen. Het is leuk dat er af en toe een film tussen zit die veel gedurfder is dan de gemiddelde Disneyfilm. Daadwerkelijk controversiële thema’s kun je echter beter aan andere filmstudio’s overlaten. Hierbij nog eens vijf animatiefilms die gelukkig niet door Disney zijn gemaakt. Lees ook het eerste deel van deze lijst.
15 Beavis and Butt-Head do America (1996)
Hoe kun je nou een complete film maken over Beavis & Butt-Head, twee lapzwansen die de hele dag voor de tv zitten? Heel simpel: je stuurt ze op reis nadat hun televisie wordt gestolen. Dat is zo’n beetje alles wat je over de film hoeft te weten. Er gebeuren uiteraard wel meer dingen: de jongens bezoeken toeristische locaties en worden door de geheime dienst aangezien voor gevaarlijke terroristen… maar dat is niet de focus van de film. Beavis & Butt-Head blijven gedurende de hele film gewoon dezelfde leeghoofden die zonder aanleiding non-stop lopen te grinniken. Ze zitten zo erg in hun eigen wereldje opgesloten dat ze niet eens hun eigen vaders herkennen tijdens een ontmoeting (en wederzijds).
Een hoogtepunt uit de film is wanneer Beavis in de woestijn een hap uit een cactus neemt en een rock-videoclip voor zijn ogen tot leven ziet komen. De tekeningen in deze hallucinatiescene zijn zwaar geïnspireerd op de illustraties van Rob Zombie. Zo zie je maar dat ook Beavis and Butt-Head do America wat artistieke invloeden kan gebruiken.
14 Mary and Max (2009)
Het is opmerkelijk dat samen met de grote CGI-revolutie in de jaren 90 er ook opnieuw interesse ontstond rond de meer klassieke animatietechniek stop-motion. Sinds The Nightmare Before Christmas (1993) zien we zo nu en dan een van deze griezelfilms voor de wat dapperdere kinderen langskomen. Mary and Max bevat veel eigenschappen van de stijl uit die films: zoals mensen met surrealistische proporties en het contrast tussen grauwe en felle kleuren. Wat ontbreekt is het fantasie-element. Het is meer een zwarte komedie met humor en dialogen die net te complex zijn voor het jongere publiek.
Als dochter van een alcoholistische moeder en afstandelijke vader in Australië is Mary een wereldvreemd maar nieuwsgierig kind. Ze kiest op volledig willekeurige wijze een lange-afstand vriend uit: de neurotische en even excentrieke New Yorker Max. Graag wil ze veel vragen beantwoord hebben als: ‘Waar komen baby’s vandaan in Amerika?’. Het wordt een langdurige vriendschap met veel pieken en dalen.
Je zou kunnen zeggen dat het verhaal een beetje originaliteit mist. Zodra de toon van de film eenmaal is gezet weet je al ongeveer hoe de rest zal verlopen. De trucjes die men gebruikt om drama in het verhaal te verwerken voelen ook een beetje geforceerd aan. Aan de andere kant is dat ook niet echt waar de filmmakers zich op focussen. Ze willen gewoon lol beleven met hun personages, en genieten er blijkbaar van om hen continu te martelen. Het is een film die behoorlijk schattig en sadistisch tegelijkertijd kan zijn.
13 The White Seal (1975) / Rikki-Tikki-Tavi (1975) / Mowgli’s Brothers (1976)
In een video recensie liet ik eerder weten dat ik niet onder de indruk was van Disney’s nieuwste verfilming van The Jungle Book. Ik denk dat ik gewoon niet zat te wachten op nog een opvoering van Bear Necessities, alleen dan ingezongen door Bill Murray. Er zitten veel interessantere thema’s verstopt in Rudyard Kiplings roman: volwassen worden, de strijd tegen vooroordelen en voor jezelf als individu opkomen. De legendarische Chuck Jones (bekend van Looney Tunes shorts) maakte drie korte films over verschillende hoofdstukken uit het boek. De witte zeehond gaat op zoek naar een eiland waar zijn kolonie kan leven zonder dat mensen op hen jagen. Rikki de mangoest beschermt een mensenfamillie tegen twee moordlustige cobra’s. Wanneer een tijger tweedracht probeert te zaaien in een wolvenroedel dreigt Mowgli het mensenkind door hen verstoten te worden.
Qua productie kunnen deze low-budget films niet op tegen de Disney-tekenfilm uit 1967. Er is duidelijk bezuinigd op de animatie en de hoeveelheid stemacteurs. Het gaat hier echter wel om animators als Chuck Jones en acteurs als Orson Welles. De films worden geadverteerd en gepresenteerd als kindertekenfilms. Desondanks weten ze in slechts 20 minuten veel effectiever door te dringen tot de kern van het boek dan welke andere verfilming ook. Ik denk wel dat kinderen hier prima van kunnen genieten, hoewel je ook kunt beargumenteren dat ze eerder verveeld zullen raken zonder al die zingende dieren. Maar een goed fabeltje heeft dat niet altijd nodig. Het hangt heel erg af van wat jij je kind voorschotelt.
12 Animal Farm (1954)
Nadat Andy Serkis klaar is met het regisseren van zijn eigen Jungle Book (2018) zal hij zich waarschijnlijk richten op George Orwells Animal Farm. Ik hoop dat de pratende dieren in die versie niet zo eng zijn als in die live-action film van 1999. De beste verfilming tot nu toe is de eerste geanimeerde speelfilm die ooit in Engeland werd geproduceerd.
Een boer mishandelt zijn vee dag in dag uit. De dieren pikken het niet langer: ze verdrijven de man in een revolutie en besluiten voortaan zelf voor het land te zorgen. ‘Alle dieren zijn gelijk! Maar sommige dieren zijn meer gelijk dan anderen!’ Je hoeft maar een beetje geschiedenis te kennen om door te hebben dat de boerderij een allegorie is voor Rusland en dat de personages zijn geïnspireerd op figuren als Stalin, Trotsky en de arbeidersklasse.
Een klein minpuntje is dat de animatie en de visuele gags soms een beetje te Tom & Jerry-achtig lijken voor deze dystopie. Desalniettemin bevat het genoeg gruwelijke dierengeweld om het verhaal serieus te houden. Ook bekritiseert men de climax, die zwaar afwijkt van het open einde in het boek. Dat kan wellicht te maken hebben met dat deze film was beïnvloed door de CIA, die het project financierde. Zou je het daarom kunnen zien als anti-Sovjet propaganda? Misschien, maar de rest van de film is nog altijd trouw aan Orwells werk. Ik betwijfel in ieder geval dat alle kinderen ervan kunnen genieten, zoals men in de trailer beweert.
11 Perfect Blue (1997)
De pop-artiest Mima Kirigoe verlaat haar zangtrio om zich te richten op een acteercarrière. Ze accepteert de rol van een verkrachtingsslachtoffer, maar een onbekende fan accepteert deze imagoverandering niet en begint haar te stalken. De ophoping van traumatische ervaringen leiden tot een extreme identiteitscrisis.
Een psychologische thriller over een persoon die fantasie en realiteit niet weet te onderscheiden, dat is minstens net zo oud als het medium film zelf. Het is een motief dat al uitgebreid voorkwam in Hitchcock-films, film noir en recentelijk zelfs in films als Black Swan (2010). Wat deze film bijzonder maakt ligt deels aan de keuze om het verhaal te vertellen vanuit het perspectief van een jonge pop-idool in Japan. Het gaat hier immers om mensen in de spotlight, die voortdurend op hun imago moeten letten. Dit genre was destijds ook redelijk nieuw in animatievorm. Het verhaal werkt perfect in dit medium, vooral vanwege de verschillende surrealistische nachtmerries die de hoofdpersoon beleeft. Perfect Blue is een spannende film die je met zijn onverwachte wendingen constant op het verkeerde been zet.
Bonus: Meer Disneyfilms die oorspronkelijk grimmiger waren
Volgens een reeks plaatjes van College Humor zouden trouwere versies van Disneysprookjes er interessanter maar wellicht te bloedig op worden. Pinocchio (1940) had veel griezeliger gekund als men het boek meer had gevolgd. Voor een kinderfilm is het wellicht al griezelig genoeg.
The Hunchback of Notre Dame (1996) is geliefd onder veel mensen, maar het is duidelijk dat een klassiek roman over de corruptie van de kerk niet geheel tot zijn recht kan komen als familiemusical. Aan de andere kant leent een volwassenere versie zich toch al meer voor live-action, en daar bestaan al genoeg verfilmingen van. Het is eigenlijk ontzettend gaaf dat zo’n film elementen bevat die op het randje zitten van volwassen en kindvriendelijk.
The Fox and The Hound (1981) was oorspronkelijk geschreven als een fabeltje over obsessieve wraakzucht. Hoewel dat element er nog altijd in zit leunt de film toch veel meer naar een verhaal over een onwaarschijnlijke vriendschap die door de maatschappij uit elkaar wordt getrokken. Op zich is dat ook een goed verhaal, maarde keuze om het veel kindvriendelijker te maken zorgde wel voor onenigheid onder het productieteam. Met name het weglaten van de sterfscènes uit het boek ondermijnt de dramatische lading die de film volgens sommigen van hen zou moeten hebben gehad.
Wat is de beste Batman-film? En wanneer werd volwassene animatie populair? Lees daarvoor het derde deel van dit lijstje.
Sandro Algra
GESCHREVEN DOOR
